Z kolei postępowanie ma w zasadzie bazować na ustaleniach kontroli, a być skoncentrowane na wymiarze podatku. Niestety w tym przypadku też często się to nie udaje. Jakie jeszcze występują zależności między kontrolą podatkową a postępowaniem podatkowym.

Po co prowadzić kontrolę podatkową?

Cechą kontroli jest przede wszystkim koncentracja materiału dowodowego, krótsze (nawet 3 dni na odpowiedź) terminy do wykonania poszczególnych czynności, co ma umożliwić w założeniu szybkie ukończenie procesu ustalania faktów.

Teoretycznie jednak kontrola podatkowa wcale nie jest koniecznym elementem wymiaru podatku. Organ podatkowy może zgodnie z prawem wszcząć od razu postępowanie podatkowe niepoprzedzone kontrolą rozliczeń.

W istocie poza różnicami proceduralnymi, główną cechą charakterystyczną kontroli jest możliwość (wykluczona w toku postępowania) dokonania korekty rozliczeń przez podatnika zarówno przed rozpoczęciem kontroli jak i zaraz po jej zakończeniu.

Prawo do korekty jest zawieszone na czas samej kontroli, jednak podatnik ma prawo do jej złożenia w okresie między zawiadomieniem o zamiarze wszczęcia kontroli a jej formalnym wszczęciem oraz w okresie między doręczeniem protokołu kontroli podatkowej, a wszczęciem postępowania podatkowego.

Złożenie korekty w wyznaczonych okresach może doprowadzić do tego, że postępowanie podatkowe nie będzie w ogóle potrzebne.

Co istotne kontrola nie kończy się żadnym aktem z którego wynikałby obowiązek zapłaty podatku. Nawet wydanie protokołu nie tylko nie nakłada takiego obowiązku, ale wręcz podatnik nie ma możliwości skutecznej zapłaty bez własnej aktywności w postaci złożenia wspomnianej korekty.

Faza postępowania podatkowego

Z kolei z momentem wszczęcia postępowania podatkowego nie ma już prawnie skutecznej możliwości złożenia korekty. To organ musi albo wymierzyć podatek w innej wysokości niż określona przez podatnika, albo umorzyć postępowanie jeśli rozliczenie podatnika okazało się jednak prawidłowe lub z innych powodów postępowanie jest bezprzedmiotowe (np. z powodu przedawnienia).

Istotą postępowania w przeciwieństwie do kontroli jest właśnie wymiar podatku czyli określenie właściwej wysokości zobowiązania podatnika. Co ważne, organ nie określa tylko różnicy podatku wpłaty ale właśnie całe zobowiązanie. W sentencji decyzji nie znajdziemy zatem kwoty do wpłaty, nie jest tam również wskazana kwota ew. odsetek od zaległości. Odsetki podatnik oblicza sam naliczając oprocentowanie aż do momentu spłaty.

W postępowaniu można pozyskać wszystkie kluczowe dowody tak jak w toku kontroli. Organ może przesłuchiwać świadków, powoływać biegłych i żądać wyjaśnień. Może także wezwać na przesłuchanie stronę postępowania za jej zgodą.

Co istotne samo wszczęcie postępowania tak samo jak wszczęcie kontroli nie ma samo w sobie wpływu na bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Tak samo takiego wpływu nie ma wydanie protokołu oraz decyzji I instancji. Dopiero wydanie decyzji organu odwoławczego powoduje, że przedawnienie traci na znaczeniu gdyż decyzja jest już ostateczna i podlega wykonaniu.

Pełnomocnik może działać zarówno w toku kontroli jak i postępowania podatkowego

Kontrolę podatkową i postępowanie podatkowe łączy możliwość ustanowienia pełnomocnika. Warto to zrobić na jak najwcześniejszym etapie aby właściwe identyfikować uprawnienia podatnika i z nich właściwie korzystać.

Wojciech Pławiak

Radca prawny / Doradca podatkowy