Kontrola i postępowania podatkowe a następnie określone zaległości to  nie tylko problem finansowy dla spółki. W polskich realiach każda nieprawidłowość w rozliczeniach podatkowych to istotne ryzyko odpowiedzialności indywidualnej – karnej i karnej skarbowej konkretnych osób.

Do tej odpowiedzialności mogą zostać pociągnięte zarówno osoby wykonujących dane w ramach danego podmiotu gospodarczego (podpisujące deklaracje podatkowej, prowadzące księgi podatkowe, wystawiające faktury), jak również członków zarządu i dyrektorów finansowych.

W praktyce organy ścigania mają swobodę w doborze osób, którym stawiane są zarzuty popełnienia czynu zabronionego. W efekcie te same zarzuty popełnienia czynu zabronionego mogą być postawione kilku osobom – szeregowym pracownikom, księgowym, dyrektorom i prezesowi zarządu.

Przy braku wewnętrznych regulacji w zakresie odpowiedzialności orzecznictwo Sądu Najwyższego wprost wskazuje na odpowiedzialność karną skarbową Prezesa Zarządu, który nie przekazał w odpowiedniej formie kompetencji innym pracowników Spółki

Z drugiej strony, odpowiedzialności karnej, a zwłaszcza karnej skarbowej podlegają co zasady osoby działające umyślnie, tj. z zamiarem popełnienia czynu zabronionego.

Chociaż ciężar dowodu spoczywa teoretycznie na organach postępowania karnego, to jednak w praktyce przed prokuratorem lub finansowym organem postępowania przygotowawczego w interesie podejrzanego lub potencjalnie podejrzanego jest wykazanie, że dana nieprawidłowość nie była wynikiem działania umyślnego lub, że odpowiedzialności za jej dokonanie nie można przypisać danej osobie.

Wówczas ta osoba nie odpowiada indywidualnie za stwierdzone nieprawidłowości, które nie były  w ramach jej kompetencji.

Usługi świadczone przez Kancelarię w tym zakresie obejmują m.in.:

• stworzenie regulacji wewnętrznych, które wyłączą sprawy dotyczące rozliczeń podatkowych z zakresu odpowiedzialności członków zarządu Spółki. Na podstawie praktycznych doświadczeń uważamy, że spowoduje to ograniczenie możliwości pociągnięcia członków zarządu do odpowiedzialności karnej skarbowej z tytułu nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych.

Skoro przestępstwami skarbowymi są tylko zawinione nieprawidłowości w rozliczeniach podatkowych, precyzyjne uregulowanie obszarów odpowiedzialności poszczególnych osób za rozliczenia podatkowe powinno jednocześnie zapewnić, że:

• wina i w konsekwencji odpowiedzialność karna skarbowa będzie mogła być przypisana wyłącznie pracownikom odpowiedzialnym za dany obszar rozliczeń oraz potencjalnie osobie sprawującej nad nimi bezpośredni nadzór;
• pozostałe osoby z uwagi na brak możliwości przypisania im winy za rozliczenia nieobjęte zakresem ich obowiązków nie będą ponosić odpowiedzialności karnej skarbowej za stwierdzone nieprawidłowości podatkowe.

Wojciech Pławiak

Radca prawny / Doradca podatkowy