Skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka – Praktyczny przewodnik dla przedsiębiorców i podatników 

Co oznacza komunikat ETPCz w sprawie podatkowej? 

Komunikat Trybunału oznacza, że skarga przeszła wstępne badanie dopuszczalności i została uznana za na tyle istotną, że wymaga odpowiedzi ze strony państwa polskiego. To wcale nie jest oczywiste - 95% skarg składanych do ETPCz zostaje odrzuconych ze względów proceduralnych. Dotychczas Trybunał bardzo rzadko decydował się badać skargi podatkowe, zwykle uznając je za zbyt techniczne lub należące wyłącznie do sfery prawa krajowego. 

Komunikowana sprawa dotyczy podatnika, wobec którego organy zastosowały rozwiązanie odpowiadające generalnej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, mimo że w czasie rozpatrywania sprawy w polskim systemie prawnym nie istniała jeszcze wyraźna podstawa ustawowa do takiego działania. Sytuacja ta doskonale obrazuje szerszy problem coraz bardziej profiskalnego podejścia polskich organów podatkowych i sądów administracyjnych.

Jakie warunki musi spełniać skarga do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka? 

Wyczerpanie krajowych środków odwoławczych 

Podstawowym warunkiem jest wyczerpanie krajowych środków odwoławczych przed skargą do ETPCz. Oznacza to, że skarga może być wniesiona dopiero po wydaniu prawomocnego wyroku przez sąd krajowy lub ostatecznej decyzji organu administracyjnego. Trybunał bada z urzędu spełnienie tego warunku na każdym etapie postępowania.

Terminy wniesienia skargi do ECHR 

Od 1 lutego 2022 roku termin złożenia skargi do ECHR wynosi 4 miesiące (wcześniej 6 miesięcy) od daty podjęcia ostatecznej decyzji na poziomie krajowym. Nowy czteromiesięczny termin ma zastosowanie wyłącznie do spraw, w których ostateczne orzeczenie krajowe zostało wydane 1 lutego 2022 r. lub później.  

Zakaz anonimowości 

Skarga do ETPCz musi zawierać pełne dane personalne skarżącego, w tym imię, nazwisko, datę urodzenia, obywatelstwo oraz adres. Formularz musi być własnoręcznie podpisany przez skarżącego lub jego pełnomocnika. Skargi anonimowe nie są rozpatrywane.

Jakie prawa chroni ETPCz w sprawach podatkowych? 

Artykuł 1 Protokołu nr 1 – prawo własności 

W sprawach podatkowych najczęściej kluczowy jest art. 1 Protokołu nr 1, chroniący prawo własności. Obejmuje on zarówno prawo do poszanowania mienia, jak i ochronę przed arbitralnym pozbawieniem własności przez państwo. Trybunał wielokrotnie orzekał, że nadmierne obciążenia podatkowe mogą naruszać to prawo.

Artykuł 6 – prawo do rzetelnego procesu 

Art. 6 EKPCz gwarantuje prawo do rzetelnego procesu, w tym prawo do rozpatrzenia sprawy przez niezawisły i bezstronny sąd w rozsądnym terminie. W kontekście spraw podatkowych szczególnie istotne są kwestie związane z nieprawidłowo powołanymi sędziami oraz długością postępowań.

Artykuł 8 – prawo do prywatnością i życia rodzinnego 

Art. 8 EKPCz chroni prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, co może mieć zastosowanie w przypadku nadmiernych kontroli podatkowych czy przeszukań. Trybunał orzekał o naruszeniach tego artykułu przez polskie organy.  

Jak złożyć skargę do ECHR – praktyczny przewodnik 

ETPCz formularz aplikacyjny 

Skargę składa się wyłącznie na specjalnym formularzu ETPCz. Formularz należy pobrać ze strony internetowej Trybunału, wypełnić w sposób czytelny (zalecane jest wypełnienie elektroniczne w formacie PDF) i wysłać pocztą na adres: 

The Registrar
European Court of Human Rights
Council of Europe
F–67075 STRASBOURG CEDEX 

Jaka dokumentacja potrzebna do skargi do ETPCz? 

Do skargi należy dołączyć: 

• Kopie wszystkich decyzji i wyroków wydanych w sprawie 
• Inne dokumenty istotne dla sprawy (dokumentację medyczną, zeznania świadków, dowody) 
• Listę wszystkich załączników uporządkowaną chronologicznie 
• Dokumenty potwierdzające wyczerpanie krajowych środków odwoławczych 

Trybunał nie wymaga przedstawiania oryginałów dokumentów – wystarczające są kopie,  

Zawartość skargi 

Formularz skargi musi zawierać:  

• Opis stanu faktycznego w porządku chronologicznym z precyzyjnymi datami 
• Wskazanie naruszeń Konwencji z uzasadnieniem każdego zarzutu 
• Informację o wykorzystaniu krajowych środków prawnych 
• Listę decyzji urzędowych i orzeczeń sądowych z datami  

Czy skarga do ETPCz jest darmowa? Koszty postępowania 

Postępowanie przed Trybunałem jest wolne od opłat sądowych. Skarżący ponosi jedynie koszty korespondencji oraz ewentualnego pełnomocnika. Istnieje jednak możliwość uzyskania bezpłatnej pomocy prawnej na późniejszym etapie postępowania, jeśli skarżący nie jest w stanie pokryć kosztów reprezentacji prawnej.  

Pomoc prawna może zostać przyznana po zakomunikowaniu sprawy rządowi, pod warunkiem, że jest niezbędna dla właściwego prowadzenia sprawy i skarżący nie posiada wystarczających środków finansowych.

Jak możemy pomóc? 

Praktyka w zakresie skarg do ETPCz wymaga nie tylko głębokiej znajomości prawa międzynarodowego, ale również umiejętności precyzyjnego formułowania zarzutów i prawidłowego wypełnienia wymagających formularzy. Już wcześniej pisaliśmy skuteczne skargi do Strasburga i wiemy, jak przeprowadzić całą procedurę – od analizy szans powodzenia, przez sporządzenie skargi, aż po reprezentację na dalszych etapach postępowania. 

Najczęściej zadawane pytania (FAQ) 

1. Kiedy można skarżyć państwo do ETPCz?
Skarga może być wniesiona po wyczerpaniu wszystkich krajowych środków odwoławczych, w terminie 4 miesięcy od ostatecznej decyzji.

2. W jakim języku składać skargę?
Skargę można składać w języku polskim, ale w pewnych sytuacjach korzystne może być przygotowanie skargi od razu w języku angielskim 

3. Czy potrzebny jest adwokat do złożenia skargi?
Na etapie składania skargi reprezentacja prawna nie jest obowiązkowa, ale może istotnie wpłynąć na skuteczność skargi. 

4. Ile trwa postępowanie przed ETPCz?
Postępowanie może trwać kilka lat – najpierw Trybunał bada dopuszczalność skargi, a następnie, jeśli skarga zostanie zakomunikowana, rozpatruje meritum sprawy. 

5. Co się dzieje po wygraniu sprawy?
Jeśli Trybunał stwierdzi naruszenie Konwencji, może zasądzić zadośćuczynienie finansowe oraz zobowiązać państwo do podjęcia środków naprawczych. Wyrok Trybunału może być też podstawą do wznowienia postępowania przed sądem krajowym. 

Podsumowanie  

Komunikat ETPCz w sprawie Wawerski przeciwko Polsce to ważny sygnał, że podatnicy nie są pozbawieni ochrony na poziomie międzynarodowym. Polska praktyka podatkowa może i powinna podlegać ocenie w Strasburgu, szczególnie gdy organy krajowe działają bez wystarczającej podstawy prawnej lub naruszają podstawowe prawa podatników. 

Procedura składania skargi do ETPCz jest sformalizowana i wymaga precyzyjnego przestrzegania wymogów proceduralnych. Terminy są bezwzględne, a błędy w wypełnieniu formularza mogą skutkować odrzuceniem skargi. 

Jeśli Twoja firma boryka się z nadużyciami organów podatkowych i rozważasz złożenie skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Skontaktuj się z LITIGATO – nasi doradcy podatkowi oferują kompleksową analizę szans powodzenia sprawy, profesjonalne przygotowanie skargi oraz reprezentację na wszystkich etapach postępowania przez ETPCz w Strasburgu. 

Kancelaria prawno podatkowa LITIGATO w Warszawie – oferuje kompleksową pomoc w całym procesie. Skontaktuj się z nami już dziś, aby przeanalizować szanse powodzenia Twojej sprawy!

Wojciech Pławiak

Radca prawny | Doradca podatkowy

Telefon: +48 609 241 737
Email: wojciech.plawiak@litigato.pl

ADAM MAZUR

Aplikant radcowski

Email: adam.mazur@litigato.pl

• Prawnik z ponad 7-letnim doświadczeniem, specjalizujący się w prawie podatkowym.
• Absolwent prawa na Uniwersytecie Gdańskim.
• Karierę zawodową rozpoczął w organach krajowej administracji skarbowej, następnie pracował w renomowanych polskich kancelariach.
• Reprezentuje klientów przed organami podatkowymi i sądami administracyjnymi w sprawach dotyczących VAT, podatków dochodowych, podatku od nieruchomości oraz PCC.
• Wspiera klientów w odzyskiwaniu nadpłaconego podatku, prowadząc skuteczne postępowania nadpłatowe.
• Pomaga przedsiębiorcom w zabezpieczeniu się przed kontrolami skarbowymi oraz kadrze menedżerskiej w zakresie odpowiedzialności podatkowej i karnej.
• Autor publikacji prasowych na tematy podatkowe, w których analizuje zmiany w prawie, komentuje praktykę organów podatkowych oraz bieżące orzecznictwo sądów administracyjnych.
•