Przewlekłość kontroli podatkowej

Jak domagać się przyspieszenia kontroli podatkowej?

Czy podatnik ma możliwość domagania się zakończenia przedłużającej się kontroli podatkowej? Czy w tej sprawie można liczyć na sąd administracyjny?

Dowiedz się gdzie kierować skargi i ponaglenia.

Ponaglenie w kontroli podatkowej

W poprzednim wpisie wskazywałem na ramy czasowe trwania kontroli. Konkluzja nie napawała optymizmem – w praktyce organy podatkowej mogą dowolnie długo przedłużać kontrolę podatkową.

Nie oznacza to jednak, że podatnik pozbawiony jest instrumentów dyscyplinujących organy podatkowe.

Podstawowym narzędziem przedsiębiorcy w sytuacji gdy kontrola się niepokojąco przedłuża jest złożenie ponaglenia do organu wyższego stopnia – w zdecydowanej większości przypadków będzie to dyrektor izby administracji skarbowej.

Ponaglenie nie musi spełniać żadnych szczególnych wymogów formalnych. Podstawą pisma jest po prostu niezadowolenie z niezałatwienia sprawy w wyznaczonym terminie. Nie został zakreślony żaden termin, w którym musimy się zmieścić składając ponaglenie.

Pamiętać, należy że ponaglenie nie służy wyrażeniu niezadowolenia z kierunku w którym toczy się kontrola podatkowa. Istotne będą tylko te argumenty, które odnoszą się do wydłużenia czasu załatwienia sprawy. Przykładowo ważne mogą być:

• długie odstępy pomiędzy kolejnymi czynnościami organu podatkowego udokumentowanymi w aktach;
• bierne oczekiwanie na odpowiedź ze strony innych organów (brak wewnętrznych ponagleń);
• przedstawianie w postanowieniach ws. przedłużenia terminu stale tych samych przyczyn przedłużenia;
• podejmowanie niecelowych z punktu widzenia przedmiotu kontroli czynności (nieuzasadniona weryfikacja wszystkich podmiotów uczestniczących w obrocie towarami nabytymi przez podatnika na wszystkich etapach obrotu);
• nieefektywna forma prowadzonych czynności (zlecanie u kontrahentów kontroli podatkowych w miejsce przeprowadzenia czynności sprawdzających);
• nieefektywna organizacja kontroli (analogiczne wezwania wysyłane partiami zamiast kierowania ich równocześnie).

Efektem ponaglenia może być wyznaczenie dodatkowego, ostatecznego terminu załatwienia sprawy oraz zarządzenie wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie

Organ wyższego stopnia stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Ustalenie rażącego naruszenia prawa może być podstawą odpowiedzialności majątkowej urzędnika.

W praktyce, bardziej istotnym instrumentem będzie dla podatników skarga do sądu administracyjnego.

Jak i kiedy złożyć skargę do sądu administracyjnego na przewlekłość kontroli?

W 2016 r. pojawiły się orzeczenia de facto odmawiające podatnikom prawa do zaskarżenia przewlekłości kontroli podatkowej (orzeczenie WSA w Lublinie z 13 maja 2016 r.). Argumentowano to zmianami w przepisach Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Sądy wskazywały przy tym jako alternatywę zaskarżenie bezczynności w zakresie zwrotu VAT (dotyczy ograniczonej kategorii kontroli.

Jest to bardzo istotne ponieważ, wadliwe zdaniem sądu sformułowanie skargi powoduje jej odrzucenie bez odniesienia się do meritum sporu i oceny czy organ działał przewlekle.

Na szczęście w ostatnim okresie pojawiły się orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego odrzucające zawężającą interpretację prawa podatników do sądu i wprost dopuszczające skargę na przewlekłość kontroli podatkowej.

Co więcej, pojawiły się również wyroki rzeczywiście stwierdzające przewlekłość kontroli podatkowej i nakazujące rozstrzygnięcie sprawy szybciej. Jak stwierdził Sąd „Prowadzenie kontroli podatkowej przez ponad dwa lata, przy dalszym braku możliwości określenia terminu jej zakończenia, nie może być uznane za nieprzewlekłe niezależnie od przyczyn takiego stanu”.

Sąd uznał, że o przewlekłości działania organów świadczy m.in.:

• organ po otrzymaniu informacji od zagranicznej administracji podatkowej wystąpił o przeprowadzenie kolejnych czynności po 4 miesiącach;
• nie przeprowadzono żadnych czynności przez ponad rok;
• jeżeli kolejne ponaglenia innych organów nie przynoszą zamierzonego skutku organ musi rozważyć skorzystanie z innych środków, bądź możliwość przeprowadzenia innych dowodów;
• niedopuszczalne jest przedłużanie kontroli w oparciu o wciąż te same, ogólnikowo wskazane okoliczności.

Dowodzi to, że ponaglenie i skarga może być skutecznym środkiem dyscyplinującym organ

Wojciech Pławiak
doradca podatkowy

Zdjęcie: Unsplash

Sprawdź nasze usługi: sprawy karne skarbowe.

Julia Karcz

Radca prawny