Wytyczne Prokuratora Generalnego ws. prowadzenia spraw dot. karuzel i innych oszustw podatkowych w VAT

Prokurator Generalny opublikował kolejne wytyczne w sprawie prowadzenia postępowań karnych skarbowych w sprawach o przestępstwa podatkowe, w szczególności oszustwa VATowskie, karuzele podatkowe. Czy uczciwi podatnicy nieświadomie wplątani w łańcuch transakcji w ramach karuzeli podatkowej mają czego się obawiać?

Tło zaleceń Prokuratora Generalnego

Przede wszystkim pamiętajmy, że pomimo niegroźnie brzmiącej nazwie wytyczne, mówimy o akcie wiążącym wszystkich prokuratorów. Zgodnie bowiem z Prawem o prokuraturze prokurator jest obowiązany wykonywać zarządzenia, wytyczne i polecenia prokuratora przełożonego, a Prokurator Generalny jest przełożonym wszystkich prokuratorów.

Jednocześnie środek już drugi raz stosowany jest w przypadku przestępstw karnych skarbowych, oszustw podatkowych. Świadczy to o wadze przywiązywanej przez obecne władze to problemu oszustw podatkowych Dodatkowo, obecne wytyczne Prokuratora Generalnego są znaczenie bardziej rygorystyczne i nakazują stosowanie ostrzejszych środków niż poprzednio wydane.

Czego można się spodziewać (obawiać)?

Oczywiście, walka z wyłudzeniami VAT to zasadna i słuszna inicjatywa. Problem polega na tym, że często zarzuty zawinionych czynów zagrożonych wieloletnimi karami więzienia stawiane są nieświadomym uczestnikom transakcji, które zostały wykorzystane przez przestępców do osiągnięcia przestępnych korzyści majątkowych.

Obawy budzi w szczególności zalecenie rozważenia korzystania z środka zapobiegawczego w postaci nakazu powstrzymania się od prowadzenia określonej działalności gospodarczej. Uprawnienie jest obecne w przepisach gdyby jednak stosowanie go miało stać się regułą to prokuratorzy będą skutecznie blokować działalność firmy już na wstępnym etapie postępowania, jeszcze przed tym gdy rzeczywiście uprawdopodobnione będzie popełnienie czynów zabronionych.

Drugim istotnym elementem wytycznych jest zalecenie korzystania z nowych narzędzi tzw. konfiskaty rozszerzonej poprzez zabezpieczenia na jak najwcześniejszym etapie postępowania przygotowawczego mienia podejrzanego przedsiębiorcy, przy czym zabezpieczenie powinno obejmować zarówno mienie nabyte po, w czasie jak i w okresie 5 lat przed popełnieniem przestępstwa, a także majątek przeniesiony w tym czasie przez sprawcę na osoby trzecie.

Te elementy są szczególnie groźne gdyż umożliwiają efektywne zablokowanie działalności przedsiębiorcy przed jakimkolwiek orzeczeniem o jego winie. Niezbędne skuteczne korzystanie przez przedsiębiorców którym stawia się zarzuty z instrumentów zaskarżenia postanowień prokuratora do sądu.

Obrona nieświadomych uczestników oszustw i karuzel podatkowych

Fragmenty wytycznych wskazują na elementy możliwe do wykorzystania przez uczciwych podatników. Wskazuje się m.in. na konieczność koordynacji działań Prokuratury z organami Krajowej Administracji Skarbowej.

Umożliwia to podatnikom realną kontrolę czy rzeczywiście koordynacja następuje, czy też działania prokuratury idą dalej niż dotychczasowe ustalenia organów podatkowych. Z uwagi na inne standardy postępowania karnego i podatkowego, zasadą powinno być ukończenie prawomocne postępowania podatkowego zanim mowa będzie o postawieniu dalej idących zarzutów karnych.

W ostatniej części wytycznych znajduje się nieśmiało sformułowane przypomnienie, że czyny dotyczące wyłudzeń popełnić można umyślnie. Nie powinny zatem do odpowiedzialności być pociągane osoby, które nawet lekkomyślnie lub przez niedbalstwo uczestniczyły w transakcjach wykorzystanych do oszustw podatkowych.

Oznacza to, że nie każdy podatnik, który nie dochował należytej staranności i został obciążony obowiązkiem zapłaty podatku VAT, automatycznie odpowiada również w ramach postępowania karnego. Musi zostać udowodniona wina umyślna, a nie tylko zaniechanie sprawdzenia kontrahenta.

Zobaczymy jak wytyczne będą realizowane w praktyce, można jednak spodziewać zwiększonej (w stosunku do i tak dużej) intensywności działań prokuratury.

Wojciech Pławiak
doradca podatkowy

***

Kiedy kontrola podatkowa prowadzi do zagrożenia
działalności przedsiębiorcy?

Trzeba powiedzieć jasno, że organy podatkowe zwłaszcza we współpracy z innymi organami państwa (Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej i prokuraturą) w praktyce mogą zablokować działalność przedsiębiorcy w taki sposób, aby w krótkim czasie doprowadzić do zakończenia działalności spółki.

Podstawowym narzędziem jest zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych na majątku podatnika.

Zabezpieczenie może zostać zarządzone jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że nie podatek nie zostanie zapłacony a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję.

W praktyce dwa ostatnie przypadku nie są kontrowersyjne… [Czytaj dalej…]

Julia Karcz

Radca prawny