Rezydencja podatkowa – czym jest i jak ją zmienić?

Rezydencja podatkowa określa państwo, w którym podatnik (osoba fizyczna lub spółka) jest zobowiązany do płacenia podatków od całości osiąganych dochodów bez względu na miejsce ich osiągania.

Kryteria zamieszkania dla celów podatkowych regulują ustawy o podatkach dochodowych, czyli ustawa o PIT oraz ustawa o CIT, a także umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarte przez Polskę z innymi państwami.

Jakie czynniki wpływają na ustalenie rezydencji podatkowej?

Czynniki wpływające na ustalenie rezydencji podatkowej różnią się od siebie w zależności od tego, czy dotyczą osoby fizycznej czy osoby prawnej (spółki).

Polskimi rezydentami podatkowymi są osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania w Polsce, przy czym w świetle ustawy o PIT za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce uważa się osobę fizyczną, która:

• posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych – w praktyce wiąże się to z wykonywaniem pracy zawodowej, zamieszkaniem najbliższej rodziny, uczęszczaniem małoletnich dzieci do szkół, aktywnością gospodarczą lub kulturalną/naukową w Polsce,

lub

• przebywaniem w Polsce przez więcej 183 dni w roku.

W przypadku osób prawnych (spółek) rezydentami podatkowymi są podmioty posiadające siedzibę lub zarząd w Polsce. Zgodnie z ustawą o CIT podatnik ma zarząd w Polsce wtedy, gdy bieżące sprawy podatnika są prowadzone w Polsce w sposób zorganizowany i ciągły na podstawie m.in.:

• umowy, decyzji, orzeczenia sądu lub innego dokumentu regulującego założenie lub funkcjonowanie tego podmiotu (np. statutu),
• udzielonych pełnomocnictw,
• powiązań w ramach grupy.

W praktyce niejednokrotnie występują wątpliwości w zakresie rezydencji podatkowej osób prawnych i fizycznych.

Wtedy należy przeanalizować sytuację konkretnego podatnika w świetle przepisów państw, w których podatnik ma miejsce zamieszkania, centrum interesów życiowych, siedzibę lub zarząd (w zależności od tego, czy jest to osoba fizyczna lub prawna), przepisów właściwych umów o unikaniu podwójnego opodatkowania z uwzględnieniem komentarza do Konwencji Modelowej OECD oraz orzecznictwa sądów administracyjnych.

Jakie są skutki zmiany rezydencji podatkowej?

Zmiana rezydencji podatkowej skutkuje koniecznością płacenia podatków w kraju rezydencji podatkowej od całości osiąganych dochodów, bez względu na ich źródło.

W praktyce oznacza to konieczność dostosowania się do przepisów i procedur podatkowych obowiązujących w państwie rezydencji podatkowej. Należy pamiętać, że na skutek zmiany rezydencji podatkowej zmianie ulega nie tylko stawka podatku dochodowego, ale również sposób opodatkowania osiągniętych dochodów, a także obowiązki o charakterze sprawozdawczym.

Co istotne, zmiana rezydencji podatkowej nie skutkuje automatycznie całkowitym brakiem obowiązku podatkowego w państwie poprzedniej rezydencji podatkowej. Osoby fizyczne i prawne niebędące rezydentami podatkowymi danego państwa podlegają tzw. ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu od dochodów osiągniętych na terytorium tego państwa.

Do takich dochodów możemy zaliczyć np.:

• wynagrodzenie za pracę wykonywaną na terytorium danego państwa,
• przychody z najmu nieruchomości położonej w danym państwie,
• dochody z działalności gospodarczej prowadzonej w danym państwie,
• dywidendy, odsetki, należności licencyjne wypłacone z danego państwa.

Warto pamiętać, że możliwe jest unikanie podwójnego opodatkowania dochodu osiągniętego poza państwem rezydencji podatkowej. W zależności od treści konkretnej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania będzie to:

• możliwość odliczenia podatku zapłaconego za granicą od podatku należnego w państwie rezydencji podatkowej (tzw. metoda zaliczenia pełnego),
• zwolnienie z opodatkowania w państwie rezydencji dochodu osiągniętego za granicą przy jednoczesnym uwzględnieniu tego dochodu z punktu widzenia progu podatkowego przewidzianego dla dochodów osiągniętych w państwie rezydencji podatkowej (tzw. metoda zaliczenia z progresją).

Kto może zmienić swoją rezydencję podatkową?

Rezydencję podatkową może zmienić każda osoba fizyczna lub prawna pod warunkiem, że nie spełnia przesłanek do uznania za polskiego rezydenta podatkowego.

Należy mieć jednak na uwadze, że sama przeprowadzka / zmiana siedziby nie powoduje automatycznej zmiany rezydencji podatkowej. Zmiana rezydencji podatkowej wymaga złożenia odpowiednich dokumentów w urzędzie skarbowym oraz dostosowania swoich obowiązków podatkowych do przepisów państwa aktualnej rezydencji podatkowej.

Jak zmienić swoją rezydencję podatkową?

W przypadku braku spełnienia przesłanek do uznania za polskiego rezydenta podatkowego, tj. braku miejsca zamieszkania należy poinformować o tym fakcie właściwy urząd skarbowy za pomocą zgłoszenia aktualizacyjnego osoby fizycznej będącej podatnikiem ZAP-3, a także złożyć certyfikat rezydencji podatkowej potwierdzający aktualną rezydencję podatkową oraz inne dokumenty potwierdzające zagraniczną rezydencję podatkową (np. umowa najmu mieszkania, umowa o pracę zawarta ze spółką z siedzibą poza granicami polski, posiadanie rachunku bankowego w zagranicznym banku).

W przypadku osoby prawnej konieczne jest natomiast formalne przeniesienie siedziby do innego kraju, co wiąże się z rejestracją w tamtejszym rejestrze przedsiębiorców, uzyskanie numeru identyfikacji podatkowej oraz spełnienie lokalnych wymogów księgowych i podatkowych.

Nie wolno pomijać, że zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne zmieniające rezydencję podatkową podlegają opodatkowaniu w Polsce tzw. exit tax, czyli podatkowi od niezrealizowanych zysków.

Jeśli Twoim celem jest zmiana rezydencji podatkowej lub zastanawiasz się, czy nadal podlegasz opodatkowaniu w Polsce – skonsultuj się z doświadczonym doradcą podatkowym. Profesjonalna analiza pozwoli uniknąć błędów i w pełni wykorzystać dostępne możliwości.

Tomasz Prokurat

Radca prawny | Doradca podatkowy

Telefon: +48 508 327 308
Email: tomasz.prokurat@litigato.pl

JUSTYNA CHYLIŃSKA-MATLA

Radca prawny

Telefon: + 48 794 931 482
Email: justyna.chylinska@litigato.pl

• Radca prawny (WA-17377) w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Warszawie.
• Posiada ośmioletnie doświadczenie w zakresie doradztwa podatkowego i postępowań podatkowych zdobyte w polskich i zagranicznych spółkach doradztwa podatkowego.
• Ma bogate doświadczenie w reprezentowaniu klientów przed organami podatkowymi w kontrolach i postępowaniach podatkowych oraz w sporach przed sądami.
• Specjalizuje się w prowadzeniu postępowań wymiarowych i nadpłatowych dotyczących podatku od nieruchomości, podatków dochodowych, podatku u źródła oraz VAT.
• Analizuje obiekty podatników pod kątem opodatkowania podatkiem od nieruchomości oraz sporządza opinie i rekomendacje w tym zakresie.
• Posiada doświadczenie w zakresie prowadzenia szkoleń klienckich, w tym w szczególności w zakresie procedur ukierunkowanych na ograniczenie ryzyka ponoszenia odpowiedzialności karnej skarbowej oraz identyfikacji i raportowania schematów podatkowych MDR. 
• Absolwentka Uniwersytetu Warszawskiego, w 2021 r. ukończyła aplikację adwokacką w Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie
• Należy do Międzynarodowego Stowarzyszenia Podatkowego (International Fiscal Association).