Przełomowy wyrok TSUE: rekompensaty w transporcie publicznym poza VAT – szansa na odzyskanie środków przez gminy! 

Wieloletni spór o opodatkowanie rekompensat 

Problem, z którym przez lata mierzyły się JST, sprowadzał się do zasadniczego pytania: czy rekompensata wypłacana w celu pokrycia deficytu związanego ze świadczeniem usług przewozowych powinna być traktowana jako element wynagrodzenia za usługę, a tym samym objęta podatkiem VAT?

Organy podatkowe konsekwentnie przyjmowały stanowisko, że tak właśnie jest – uznając, iż rekompensaty stanowią dopłatę do ceny usługi. Taka praktyka prowadziła wprost do sytuacji, w której spółki komunalne odprowadzały podatek od otrzymanych rekompensat, podczas gdy JST, jako podmioty pozbawione prawa do odliczenia, ponosiły realny ciężar finansowy VAT. 

Rekompensaty przyznawane spółkom komunalnym nie są świadczeniem wzajemnym na rzecz JST  

Trybunał wskazał, że rekompensaty przyznawane spółkom komunalnym nie są związane z żadnym świadczeniem wzajemnym na rzecz JST, nie stanowią świadczenia wzajemnego ani dopłaty do ceny biletów. Ich celem jest zapewnienie dostępności usług transportowych dla mieszkańców, a więc realizacja zadania publicznego w interesie ogólnym, a nie nabycie przez samorząd odpłatnej usługi.

Co istotne, TSUE podkreślił brak bezpośredniego wpływu rekompensaty na cenę biletu – fakt, że dzięki rekompensacie cena ta może być niższa, nie oznacza jeszcze, że przekazane środki stanowią dopłatę do ceny w rozumieniu przepisów o VAT. W konsekwencji rekompensaty pozostają poza zakresem VAT – nie są ani opodatkowane, ani zwolnione. 

Znaczenie wyroku dla samorządów 

Znaczenie wyroku w sprawie C-615/23 jest doniosłe. Po pierwsze, eliminuje on wieloletnią niepewność interpretacyjną, która była źródłem licznych sporów między podatnikami a administracją skarbową. Po drugie, otwiera realną możliwość odzyskania nienależnie zapłaconych kwot wraz z odsetkami, które do tej pory były uszczuplane z lokalnych budżetów JST, co w praktyce może oznaczać istotne wzmocnienie lokalnych budżetów.

Warto podkreślić, że rozstrzygnięcie TSUE może oddziaływać nie tylko na obszar transportu publicznego, lecz również na inne dziedziny, w których spółkom komunalnym przyznawane są środki o charakterze rekompensaty, na przykład w związku z utrzymaniem obiektów sportowych czy świadczeniem innych usług o charakterze publicznym. 

Konsekwencje dla spółek komunalnych 

Nie można pominąć również drugiej strony zagadnienia. Spółki komunalne, traktując rekompensaty jako świadczenia opodatkowane, często korzystały z prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wyrok jest również korzystny dla spółek komunalnych. Skoro rekompensaty są poza VAT, nie generują one tzw. obrotu zwolnionego. Tym samym spółki nie tracą prawa do odliczenia VAT naliczonego, czy też nie pogarszają swojego współczynnika VAT. 

Jak JST i spółki komunalne mogą odzyskać VAT? 

Wyrok TSUE tworzy przede wszystkim szansę, którą warto wykorzystać. W wielu przypadkach możliwe jest odzyskanie znacznych kwot, które dotychczas obciążały budżety JST, choć zgodnie z prawem nie powinny być wykazane na fakturze.  

Odzyskanie nienależnie zapłaconego VAT w przypadku rekompensat wypłacanych spółkom komunalnym nie jest procesem automatycznym, ale przy odpowiednim przygotowaniu może przynieść realne korzyści zarówno jednostkom samorządu terytorialnego, jak i samym operatorom transportu.

Trzeba pamiętać, że to spółka, jako podatnik VAT, składała deklaracje i odprowadzała podatek VAT od rekompensat, które  zgodnie z najnowszym orzecznictwem TSUE, w ogóle nie powinny wchodzić do podstawy opodatkowania. To oznacza, że pierwszym krokiem po stronie spółki komunalnej jest dokładna analiza rozliczeń z ostatnich lat i ustalenie kwot zapłaconego VAT od rekompensat. Jeśli okresy te nie są jeszcze przedawnione, spółka może przygotować korekty deklaracji oraz starać się o zwrot podatku. 

Choć formalnie to nie JST rozlicza VAT od rekompensat, to właśnie JST ponosiła ekonomiczny ciężar podatku, wypłacając spółce rekompensaty powiększone o kwotę podatku VAT. Dlatego kluczowe jest, aby samorząd aktywnie współpracował z spółkami komunalnymi i ustalił, w jaki sposób odzyskane kwoty zostaną mu zwrócone. 

Zacznij działać! Zgłoś się do LITIGATO na BEZPŁATNĄ wstępną weryfikację VAT (Wyrok C-615/23).

Jak orzeczenie TSUE wpłynie na działalność JST? 

Przełomowe orzeczenie TSUE otwiera przed jednostkami samorządu terytorialnego realną możliwość poprawy sytuacji finansowej i odzyskania środków, które w przeszłości zostały w nadmiarze wydane. To moment, w którym warto podjąć działania, aby nie tylko zabezpieczyć interesy gminy na przyszłość, ale także wykorzystać szansę na wzmocnienie budżetu lokalnego bez dodatkowych obciążeń podatkowych.

Profesjonalna analiza i właściwie przeprowadzony proces mogą przynieść wymierne efekty w krótkim czasie, a samorządom pozwolić skoncentrować się na realizacji zadań publicznych, które są ich podstawową misją. 

Dlaczego LITIGATO? 

Wyrok TSUE otworzył przed JST możliwość odzyskania nadpłaconego VAT, jednak aby było to możliwe, niezbędna jest rzetelna analiza dotychczasowych rozliczeń i właściwe przygotowanie dokumentacji.

Nasza kancelaria zweryfikuje rozliczenia, przeanalizuje zawarte umowy modele i określi możliwy do odzyskania VAT. Zapewniamy również pełne wsparcie w toku postępowań przed organami podatkowymi. Skontaktuj się z nami! LITIGATO – Kancelaria podatkowa Warszawa – wspólnie przełożymy korzystny wyrok TSUE na realne oszczędności w budżecie samorządu. 

Tomasz Prokurat

Radca prawny | Doradca podatkowy

Telefon: +48 508 327 308
Email: tomasz.prokurat@litigato.pl

Marta Aniszewska

Radca prawny

Telefon: +48 662 162 798
Email: marta.aniszewska@litigato.pl